معرفی قرص متفورمین+موارد منع و مصرف

قرص متفورمین برای کنترل قند خون بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ استفاده می‌شود. ممکن است از این دارو همراه با انسولین نیز استفاده شود، ولی برای درمان دیابت نوع ۱ به کار نمی‌رود.

تاریخچه 

متفورمین در دهه 50 میلادی با نام فنفورمین به بازار آمد و مصرف آن از دهه 60 میلادی به بعد در اروپا به شدت افزیش پیدا کرد، اما به دلیل اینهه در برخی از افراد باعث تولید اسیدوزلاکتیک شد (تولید اسید لاکتیک) مصرف آن در سال 1977 میلادی در ایالت متحده امریکا متوقف شد. بعد از آن اداره داور و غذای ایالات متحده امریکا (FDA) مجددا تحقیقات گسترده ای در رابطه با متفورمین آغاز کرد و نتایج به دست تحقیقات نشان داد اگر دارو زیر نظر پزشک و به صورت منطقی و درست مصرف شود، می تواند برای درمان بیماری دیابت مفید باشد.

به همین دلیل از سال 1995 میلادی در ایلات متحده امریکا مصرف این دارو مجددا رواج پیدا کرد. آمارها نشان می دهند که مصرف صحیح متفورمین بیش از داروهای دیگر پایین آورنده قند خون در کاهش آمار مرگ ومیر بیماران دیابتی نوع 2 مفید بوده است. همچنین از سال 1994 میلادی از این دارو در درمان کیست های متعدد تخمدان در خانم ها و نازایی استفاده می شود و تاثیر درمانی آن با مطالعات آماری ثابت شده است.

شکل و شمایل دارو متفورمین

متفورمین به صورت قرص های 500 میلی گرم و 1000 میلی گرم تولید و به بازار عرضه می شود. این قرص با نام های تجاری گلوکوفاژ، گلوکوفاژایکس آر، ریومت، فورتامت و گلومتزا به فروش می رسد.

مشخصات قرص متفورمین  

• نام دارو: متفورمین

• نام لاتین: METFORMIN

• نام تجاری: Fortamet, Glucophage, Glumetza

• رده دارویی: داروهای ضد دیابت

• اشکال دارویی: قرص

• فروش دارو: با نسخه

موارد مصرف قرص متفورمین 

•  کاهنده قند خون در درمان دیابت نوع دو

• اختلال متابولیسم کربوهیدرات  

• درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک

• کاهش وزن افراد جوان چاق و غیر دیابتی

• کاهش میزان قندی که کبد شما تولید میکند و معده / روده شما جذب می کند 

موارد منع مصرف قرص متفورمین 

• بيماری های كبدی و كليوی

• بيماری های قلبی

• استعداد ابتلا به اسيدوز لاكتيك

• عفونت شديد

• سوختگی شديد

• جراحی

• تروما

• دهيدراتاسيون

• اغمای ديابتی

• كتواسيدوز

مقدار و نحوه مصرف قرص متفورمین 

>مقدار، نوع و توالی زمانی داروهایی که مصرف می کنید به موارد زیر بستگی دارد:

• سن بیمار

• نوع و شدت بیماری تحت درمان

• نحوه واکنش به اولین مقدار مصرفی دارو

• سایر شرایط پزشکی بیمار

>بزرگسالان : 

>>در صورت مصرف متفورمین تنها :

• در ابتدا 500 میلیگرم معادل یک قرص دوبار در روز همراه صبحانه و ناهار سپس در صورتیکه نیاز باشد پزشک در طول هفته دوز دارو را افزایش می دهد و به مقدار 500 یا 850 میلیگرم دو یا سه بار در روز همراه غذا می رساند.

>>در صورت مصرف متفورمین همراه با سایر داروهای کاهنده قند:

• پزشک دوز هر دارو را اندازه گیری می کند.

>>در صورت متفورمین همراه با انسولین :

• ابتدا 500 میلیگرم یک بار در روز سپس پزشک در صورت نیاز دوز دارو را افزایش می دهد.  

>کودکان بالای 10 سال : 

• 500 میلیگرم دو بار در روز همراه صبحانه و عصرانه و در صورت نیاز پزشک دوز دارو را افزایش می دهد.

>کودکان زیر 10 سال : 

• مقدار داروی مورد نیاز توسط پزشک تعیین می شود.

عوارض جانبی قرص متفورمین 

• تهوع ، استفراغ و اسهال

• ناراحتی معده

• ضعف

• طعم گس دهان

• گاز معده

• دل درد

• سوزش سردل

• بی حالی یا خستگی شدید

• تنگی نفس یا نفسه زدن(کوتاه و بریده نفس کشیدن)

• سر درد

• لرزش بدن

• عصبی بودن

• ضربان قلب بالا

• تعرق بیش از حد

• خواب آلودگی و گیجی

نکته: در صورت مشاهده هر کدام از این علائم حتما به پرشک خود اطلاع دهید.

تداخل دارویی قرص متفورمین 

• سایمتیدین

• آمیلوراید

• بلوک کننده‌های کانال کلسیم

• دیگوکسین

• مورفین

• پروکائین‌آمید

• کینین

• رانیتیدین

• تریامترن

• تری‌متوپریم

• وانکومایسین

• Lamivudine

• Dolutegravir

• Abacavir

• استامینوفن

• کلرفنیرآمین

• دکسترومتورفان 

• فنیل‌افرین

نکته: برای جلوگیری از این تداخل، لیست تمام داروهایی که مصرف می کنید را در اختیار پزشکتان قرار دهید.

احتیاط ها:

    اگر به بیماری شدید کلیوی، اسیدوز متابولیک و کتواسیدوز دیابتی مبتلا هستید، نباید از متفورمین استفاده کنید.

    اگر باید در معرض اشعه ایکس و سی تی اسکن قرار بگیرید، مصرف دارو را به صورت موقتی متوقف کنید.

    در صورتی که در گذشته از این دارو استفاده کرده اید و نسبت به آن حساسیت داشته اید، بار دیگر از آن استفاده نکنید.

    اگر به مشکلاتی نظیر سطح بالای کتون در خون یا ادرار، بیماری قلبی، نارسایی قلب و تحت درمان با انسولین هستید، به پزشک خود اطلاع دهید.

    اگر باردار هستید، به پزشک خود اطلاع دهید و طبق دستورالعملی که پزشک تجویز کرده است از دارو مصرف کنید. این دارو

    را لازم نیست در دوره‌ی بارداری قطع کنید، چرا که میزان قند خون مادر باید در طول بارداری کنترل شود، ولی باید میزان مصرف کنترل شده باشد.

    این دارو تخمک ریزی خانم‌ها را افزایش می‌دهد و احتمال بارداری را به طور ناخواسته زیاد می‌کند.

    متفورمین از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شود و می‌تواند برای نوزاد مضر باشد. در طول شیر دهی، از این دارو استفاده نکنید.

    برخی از اشکال این دارو برای افراد زیر ۱۸ سال تجویز نمی‌شود، ولی به طور کلی این دارو برای کودکان زیر ۱۰ سال توصیه نمی‌شود.

    قرص‌ها را خرد نکنید و قرص را کامل مصرف کنید.

    اگر از حالت مایع دارو استفاده می‌کنید، از سرنگ دارویی یا قاشق مدرج دارویی برای اندازه گیری دقیق دوز استفاده کنید. به هیچ عنوان از قاشق آشپزخانه برای اندازه گیری دارو استفاده نکنید.

    بعد از مصرف دارو، اگر هیپوگلیسمی داشته باشید، احساس ضعف، گرسنگی، سرگیجه و لرزش خواهید داشت. بعد از مصرف از یک منبع قندی سریع استفاده کنید.

    این دارو بخشی از یک برنامه کامل درمانی است و باید در کنار مصرف دارو، از رژیم غذایی و ورزش مناسب بهره ببرید.

    اگر مصرف یک دوز را فراموش کردید، در اسرع وقت آن را مصرف کنید. در صورتی که زمان یادآوری به زمان مصرف بعدی، بسیار نزدیک بود، از مصرف دوز فراموش شده صرف نظر کنید.

    در حین مصرف الکل ننوشید. الکل قند خون را کاهش می‌دهد و خطر اسیدوز لاکتیک را افزایش می‌دهد.

    علائم رفتار آلرژیک عبارتند از: کهیر، بثورات پوستی، تنگی نفس و تورم گلو، زبان و صورت. در صورتی که با این علائم روبه رو شدید، فورا مصرف را قطع و به اورژانس مراجعه کنید.

    دارو برای سالمندان با احتیاط و با دوز کمتر تجویز می‌شود.

    این دارو با دارو‌هایی مانند آسپرین، روزوواستاتین، دولوکستین، ایبوپروفن، انسولین، لاکسیکس، آتورواستاتین، پرگابالین، متوپرولول، نکسیم، فنترمین، پلاویکس، مولتی ویتامین، سیتیزین و لیسینوپریل تداخل دارویی دارد. این دارو‌ها می‌توانند عوارض جانبی دارو را تشدید کنند، عوارض جدیدی ایجاد کنند و تاثیر دارو را کاهش دهند. لیستی کامل از دارو‌هایی که استفاده می‌کنید، به پزشک خود بدهید.

    اگر از محصولات گیاهی نظیر دارو و مکمل‌های گیاهی استفاده می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است محصول مصرفی شما، با متفورمین تداخل داشته باشد.

    داروی خود را با دیگران به اشتراک نگذارید.

    اگر جراحی خاصی دارید، قبل از جراحی به پزشک جراح خود اطلاع دهید که از متفورمین استفاده می‌کنید.

    دارو را می‌توان همراه یا بدون غذا مصرف کرد.

نحوه عملکرد قرص متفورمین 

• متفورمین به دسته ای از داروها به نام بیگوآنید تعلق دارد این دسته دارویی در واقع به شیوه مشابه عمل می‌کنند. متفورمین در این دسته میزان گلوکز ساخته شده توسط کبد را کاهش می‌دهد و در نتیجه میزان جذب گلوکز بدن را کم می‌کند، و اثر انسولین بر بدن را بالا می‌برد

شرایط نگهداری قرص متفورمین 

• در دمای اتاق (در دمای ۲۰ تا ۲۵ درجه)

•  به دور از گرما و رطوبت

• دارو را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید

توصیه هایی برای مصرف کنندگان قرص متفورمین 

• برای بررسی پیشرفت درمان مرتباً به پزشک مراجعه کنید.

• از نوشیدن الکل و فراورده‌های حاوی الکل خودداری کنید.

• این دارو تخمک ریزی خانم‌ها را افزایش می‌دهد و احتمال بارداری را به طور ناخواسته زیاد می‌کند.

• قرص‌ها را خرد نکنید و قرص را کامل مصرف کنید.

•  این دارو بخشی از یک برنامه کامل درمانی است و باید در کنار مصرف دارو، از رژیم غذایی و ورزش مناسب بهره ببرید.

• اگر مصرف یک دوز را فراموش کردید، در اسرع وقت آن را مصرف کنید. در صورتی که زمان یادآوری به زمان مصرف بعدی، بسیار نزدیک بود، از مصرف دوز فراموش شده صرف نظر کنید.

• اگر از محصولات گیاهی نظیر دارو و مکمل‌های گیاهی استفاده می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است محصول مصرفی شما، با متفورمین تداخل داشته باشد.

• اگر جراحی خاصی دارید، قبل از جراحی به پزشک جراح خود اطلاع دهید که از متفورمین استفاده می‌کنید.

تذکر مهم

مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد؛ خود درمانی و تجویز دارو با تکیه بر این مطالب جایز نیست. برای مصرف دارو حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید.